مطالب تکمیلی فواصل - تشخیص دقیق و نام کامل فواصل

نام کامل هر فاصله از دو بخش تشکیل می گردد : بخش عمومی و بخش مشخصه یا بنیه فاصله. 

در مورد بخش عمومی فاصله ، در یادداشت های گذشته بطور کامل صحبت کرده ایم. برای بدست آوردن این بخش از نام فاصله میبایست از نت بم فاصله تا نت زیر فاصله تمامی نتهای بین را شمارش می کردیم و عدد 2 را به آن می افزودیم. به عبارت دیگر در شمارش از نت بم تا نت زیر خود نتهای بم و زیر را هم محاسبه میکردیم. 

مثلا برای بدست آوردن بخش عمومی فاصله نت می تا دو، از نت می شروع به شمارش می کردیم تا به نت دو برسیم و سرانجام عدد 6 بدست می آمد.   

                                    

- بخش مشخصه یا بنیه فاصله : 

قبل از اینکه به روش محاسبه بنیه فواصل بپردازیم لازم است مطلب زیر را یاداوری نمائیم. 

در هر گام ماژور فاصله نت پایه ، با دیگر درجه ها بصورت زیر است. 

               

 به ادامه مطلب دقت کنید..

نتهای تونال و مدال

- نتهای تونال : 

هرگام ماژور یا مینور دارای سه نت است که از نظر تثبیت تنالیته نقشی بیشتر از سایر نتهای گام دارند . این سه نت را درجه های تونال گویند . 

درجات تونال :  

               - نت پایه ( درجه اول ) 

               - نت زیرنمایان ( درجه چهارم ) 

               - نت نمایان ( درجه پنجم ) 

درجه چهارم یا نت زیرنمایان میتواند پایه گام همسایه با یک بمل زیادتر یا یک دیز کمتر باشد. 

درجه پنجم یا نت نمایان نیز میتواند پایه گام همسایه با یک دیز زیادتر و یا یک بمل کمتر باشد. 

- اگر هر گام ماژور را با گام مینور همپایه خود مقایسه کنیم خواهیم دید که نتهای تونال بر هم منطبق خواهند شد. این ویژگی یکی از خواص نتهای تونال میباشد و نمی توان گفت که در مقایسه گام ماژور و مینور همپایه هر نتی که بر نت هم درجه اش منطبق شده، نت تونال است. 

در مثالهای زیر گامهای دو ماژور و دو مینور  و همچنین لا ماژور و لا مینور را مشاهده می کنید که درجات 1 و 4 و 5 ( درجات تونال ) بر هم منطبق گردیده اند. 

                           

- نتهای مدال :  

نتهای مدال نتهائی هستند که در تبدیل گام ماژور به گام مینور همپایه اش و یا بلعکس ، تغیر نمی کنند . این نتها شامل درجات 3 و 6 و در گام مینور طبیعی درجه 7 هم به آنها افزوده می شود . 

در مثال زیر گام لا ماژور را با گامهای لامینور هارمونیک ، ملودیک و طبیعی مقایسه کرده ایم . 

به ادامه مطلب توجه کنید....

گام-۲

- الگوی گام ماژور ( بزرگ ) . 

فواصل میان درجه های متوالی در گام دیاتونیک بزرگ متشکل از پنج پرده و دو نیم پرده است که مطابق الگوی زیر ، بین درجات گام قرار می گیرند. 

        

 - گام ماژور را همانند گامهای دیگر میتوان از هر نتی آغاز کرد ولی در هر حال باید فواصل بین درجات گام از الگوی گام ماژور ( الگوی فوق ) مطابقت نماید. 

- هر گام ماژور یا مینور را می توان به دو تکه یا دانگ ( تتراکورد ) تقسیم کرد که همواره فاصله بین درجات ۵ و ۶ ( درجات جداکننده دانگ اول و دوم ) ، یک پرده میباشد.

گامهای بزرگ دیزدار و بمل دار : 

به ادامه مطلب توجه کنید...

گام-۱

گام : عبارتست از توالی نتهای پی درپی با فواصل معین که نت اول و آخر همنام میباشند. 

 گامها به دو دسته کلی تقسیم میشوند :  

۱- گامهای کروماتیک. 

۲- گامهای دیاتونیک. 

گام کروماتیک : عبارتست ازتوالی سیزده نت پی درپی با فواصل نیم پرده ای ( نیم پرده های کروماتیک و دیاتونیک ) که ت سیزدهم "اکتاو" ( هنگام ) نت آغازین میباشد. 

( 12 نیم پرده به دنبال هم ). 

گام کروماتیک خود بر دو نوع تقسیم میشود: 

a-  گام کروماتیک ملودیک : در این نوع گام کروماتیک تقسیم یک پرده به دو فاصله نیم پرده ای ، ابتده نیم پرده کروماتیک و بعد نیم پرده دیاتونیک می آید. 

 

                                      گام کروماتیک ملودیک 

b- گام کروماتیک هارمونیک :در گام کروماتیک هارمونیک تبدیل فاصله یک پرده به دو فاصله نیم پرده برعکس گام کروماتیک ملودیک صورت می گیرد، یعنی ابتدا نیم پرده دیاتونیک و سپس نیم پرده کروماتیک ایجاد میگردد.   

 

                                    گام کروماتیک هارمونیک 

 گام دیاتونیک : 

توالی هشت نت پی در پی با فواصل مشخص ( معین ) که نت اول و هشتم همنام هستند. 

گام دیاتونیم بر دو قسم است : 

a- گام دیاتونیک بزرگ ( major ) 

b-گام دیاتونیک کوچک(minor ) 

معکوس فاصله

معکوس کردن فاصله ساده : 

برای معکوس کردن یک فاصله ساده کافیست نت بم فاصله را یک اکتاو بالا ببریم یا نت زیر فاصله را یک اکتاو پائین بیاوریم. 

مجموع عدد ترتیبی فاصله و معکوس آن همواره عدد 9 میباشد.  

معکوس فواصل ترکیبی :  

برای بدست آوردن معکوس فواصل ترکیبی ابتدا آنرا به فاصله ساده تبدیل نیکنیم و بعد با یکی از روشهای بالا معکوس فاصله ساده را بدست می آوریم. 

پرده و نیم پرده

فاصله دو نت پی در پی همواره دوم است. در حالت عادی این فاصله یا یک پرده است و یا نیم پرده.  

  

نشانه ها ( علامتهای تغیر دهنده ) : 

b ( بمل ) : هرگاه قبل از نتی قرارگیرد صدای آن نت را نیم پرده پایین میاورد( بم تر میکند) 

# ( دیز ) :  هرگاه قبل از نتی قرارگیرد صدای آن نت را نیم پرده بالا می برد ( زیرتر میکند) 

bb ( دوبل بمل ) : هرگاه قبل از نتی قرارگیرد صدای آن نت را یک پرده پایین میاورد ( بم ترمیکند) . 

x ( دوبل دیز ) : هرگاه قبل از نتی قرارگیرد صدای آن نت را یک پرده بالا می برد ( زیرتر میکند) .    

نیم پرده های دیاتونیک و کروماتیک : 

 نیم پرده ای را که میان دو نت غیر همنام ایجاد شده را نیم پرده دیاتونیک و نیم پرده ای را که میان دو نت همنام ایجاد شده را نیم پرده کروماتیک گویند. 

نیم پرده های دیاتونیک مانند : " می" و" فا"  - " سی" و "دو"  - "دو دیز" و " ر" . 

نیم پرده های کروماتیک مانند : "سل" و " سل دیز" - "دو" و " دودیز".

یادآوری مطالب مهم تئوری موسیقی

فاصله: intervall  

واحد سنجش زیر و بمی دو صدا یا دو نت میباشد. 

فاصله دو نت یا دو صدا عبارتست از نسبت بسامد ( فرکانس ) آن دو صدا (نت).  

برای بدست آوردن عدد ترتیبی فاصله ، تمامی نتهای بین آن دو نت را شمرده و عدد 2 را به آن اضافه میکنیم. به عبارت دیگر ، در شمارش نتهای فاصله ، دو نت فاصله را نیز می شمریم. 

در نوعی از دسته بندی فواصل آنها را به دو نوع فواصل ساده و ترکیبی تقسیم میکنیم. 

- فواصل ساده  : فاصله دو نت از مرز یک اکتاو تجاوز نمی کند. شامل فواصل اول ، دوم، ... تا هشتم . 

- فواصل ترکیبی :دو نت فاصله بیرون از مرز یک اکتاو قرار میگیرند. شامل فواصل نهم به بعد

همانگونه که در مثال فوق ملاحظه نمودید ، فواصل ساده در سمت راست و فواصل ترکیبی در سمت چپ و قسمت انتهائی خطوط حامل نمایش داده شده بودند. 

تبدیل فواصل ترکیبی به فواصل ساده : 

برای تبدیل فواصل ترکیبی به ساده کافیست عدد هشت را از عدد ترتیبی فاصله ترکیبی کم کنیم. 

اگر بعد از کم کردن عدد هفت عدد به دست آمده بزرگتر از هشت بود ، از آن عدد دوباره هفت را کسر میکنیم. 

 5 =  7 - 12 =  7 - 19

      ۲ = ۷ - ۹